Kulen-Vakuf

Kulen – Vakuf je malo mjesto na Sjevero -Zapadu Bosne i Hercegovine.

A ovo je stari grad Ostrovica naš ponos

Kulen-Vakuf je nastao na obalama Une poslije dolaska Osmanlija na ove prostore, osnovan je krajem 17 i početkom 18 vijeka pod tadašnjim imenom Džisri Kebir što bi u prevodu bilo ” dugi most ”.

Ime Kulen –Vakuf je dobio u drugoj polovici 18 vijeka mada se i tada nazivao” Palanka Mahmut paše Kulenovića ” , a onda po prezimenu ove poznate vlastelinske porodice Kulen-Vakuf.

Od osnivanja je bio nastanjen većinom stanovnicima koji su bježali iz Like, Udbine i Gospića , u strahu od Ugarsko –Hrvatskih kraljeva, kada su Osmanlije izgubile teritorije u Hrvatskoj. TadašnjiVakufljani nisu bili plemići, nego trgovci ratari i zanatlije ali prije svega kao mještani na granici morali su biti vojnici i djeliti svoju sudbinu i sve blagodati i nedaće sa Ostrovicom, Havalom, Čovkom te Prkosima ( gdje je bila jedno vrijeme kula u kojoj je bio ured Ostrovičke kapetanije koja je imala dvorište oko 40×50 metara, bila je visine oko 20m i veličine građevine 10×10 metara, sa ćelijama za kažnjenike i staja za oko 100 konja).

Kako plemićke porodice nisu bile u Kulen-Vakufu, obitavali su okolo u utvrdama kao Ostrovica, Havala, Čovka i Prkosi.

Jedan poznati Kulen-Vakufljanin, Husein Alić, je po početku drugog svjetskog rata, po saznanju da je njegovo rodno mjesto uništeno i popaljeno do temelja,o Kulen-Vakufu napisao:

”Žalit ću za Tobom dok sam god živ,jer sam nikao i odrastao u Tvojoj sredini. Prošao sam kroz tvoj negdanji Murat-hodžin mekteb,pa onda kroz mekteb iptidaiju, Mostarca, vrijednog mualima Husein ef. Ševe.Onda sam učio Tvoju osnovnu školu, na kojoj bješe isklesan natpis, i to iznad ulaznih vrata>>Slijep je kod očiju, tko čitati nezna<< ”.

Husein Alić je inače bio zastupnik u narodnoj skupštini, a i prvi reis-ul-ulema BiH Mustafa ef. Omić je rođen i odrastao u Kulen-Vakufu, pa onda dugogodišnji profesor u gimnaziji Ali ef. Kadić.

Bilo je još učenih ljudi koje je iznjedrilo ovo malo živopisno mjesto, od kojih najviše iz familije Vajzović, Demirović i naravno Kulenović.

Kasaba Džisri Kebir današnji Kulen – Vakuf je osnovana je gradnjom Džamije Sultan Ahmeda, graditelja Plave džamije u Istambulu. Da bi jedno mjesto moglo dobiti taj status moralo je imati određene demografske , kulturno-vjerske, privredne i urbano-geografske uslove.

Demografski da je u njemu Muslimansko stanovništvo stalno nastanjeno.

Kulturno vjerski da pored mesdžida i mahalskih džamija postoji jedna centralna džamija ( to je bila džamija Sultan Ahmeda ) gdje se redovno klanja pet namaza, petkom džume, da se drže hutbe, klanjaju Bajram namazi uz stalno spominjanje vladajućeg Sultana i Halife.

Od privrednih uslova je bilo da je morala postojati čaršija sa određenim brojem dućana, hanova i ostalih javnih objekata, i još najvažnije, trg, gdje bi se prije svega održavao sedmični pazarni dan.

Kad bi se podigla centralna džamija ispunjavao bi se i privredni uslov jer bi onda graditelj džamije podigao i uvakufio jedan broj dućana i drugih javnih objekata, te ustanovio i odredio pijačni tj. pazarni dan.